Ο υποψήφιος επικεφαλής των Οριζόντων Ηπείρου και υποψήφιος Περιφερειάρχης Σπύρος Ριζόπουλος παρουσίασε χθες στα Ιωάννινα, το πρόγραμμα του συνδυασμού του για την διακυβέρνηση της Ηπείρου την τετραετία 2019-2023.
Αυτό που τόνισε αναπτύσσοντας όλους τους άξονες και τις πτυχές της πρότασης-δέσμευσης που θα αλλάξει την Ήπειρο είναι το ότι φιλοδοξεί να είναι Περιφερειάρχης όλων των Ηπειρωτών, των Μεγάλων Έργων, της Ανάπτυξης και της Εργασίας.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης του Σπύρου Ριζόπουλου και οι απαντήσεις του στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων.

Ριζόπουλος: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ που είστε εδώ σήμερα, για εμένα είναι μία πάρα-πάρα πολύ σημαντική ημέρα. Σας μοίρασα το πρόγραμμά μας το οποίο, αυτή τη στιγμή, το έχετε σε μία μορφή που είναι στο τελευταίο στάδιο εκτύπωσης, το οποίο βαίνει προς το τυπογραφείο. Κατά παρέκκλιση ζήτησα να δημιουργηθεί αυτή η εκτύπωση για να μπορέσω να σας το δώσω.
Θα σας πω ποια είναι η προσωπική μου επιθυμία και θα το εκτιμούσα εάν μπορούμε να το σεβαστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, επειδή δεν το έχω γράψει μόνος μου και έχει μπει πολλή ψυχή, πολλή δουλειά. Υπήρχε ένα σκεπτικό κάποια πράγματα που είπαμε στην πορεία, επανεξετάζοντάς τα, είδαμε ότι θέλουν πολύ μεγαλύτερες διαδικασίες, οπότε δεν συμπεριλήφθησαν. Κάποια πράγματα αυτονόητα δεν συμπεριλήφθησαν, αλλά επάνω από όλα θα ήθελα με αυτή την αφορμή να ευχαριστήσω όλη την ομάδα μου στα Γιάννενα που τρέχει όλο αυτό τον καιρό και μαζί μου συγκεντρώναμε αυτές τις πληροφορίες στις συζητήσεις.

Θέλω να ευχαριστήσω τους συνεργάτες μου στην Αθήνα, οι οποίοι με βοήθησαν πολύ στην οργάνωση και τη σύνταξή του. Θέλω να ευχαριστήσω όλους τους Δημάρχους στη μεγάλη τους πλειοψηφία, οι οποίοι μας πρόσφεραν το χρόνο τους να μας εξηγήσουν τη δική τους αντίληψη για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και όπως αντιλαμβάνονται εκεί το δικό τους ρόλο και το δικό τους έργο. Θέλω να ευχαριστήσω τους Προέδρους των Επιμελητηρίων, θέλω να ευχαριστήσω το συντονιστή της Αποκεντρωμένης όπου την τελευταία στιγμή, μετά από κάποιο κομμάτι συζήτησης που κάναμε σχετικά με το πρόγραμμα, μπόρεσε και μου ενίσχυσε κάποιες απόψεις και το πιο σημαντικό ότι τελικώς μπορούμε να λέμε στη ζωή πάρα πολλά πράγματα.

Το βασικό και κυρίαρχο στοιχείο το οποίο είναι πιο σημαντικό ακόμα και από το ρεαλισμό των προτάσεων –και αυτό μου έκανε εντύπωση– είναι ότι δεν υπάρχει κάτι το οποίο στην πολιτική δεν γίνεται εάν δεν το διεκδικήσεις.

Μπήκα στο προσκήνιο της πολιτικής για να διεκδικήσω, και να διεκδικήσω για την Ήπειρο. Είναι σαφές ότι η περιφερειακότητα αντιπροσωπεύει μία τελείως διαφορετική αντίληψη Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το εάν είναι η αντίληψη εκείνη, την οποία θα την επικροτήσει ο Ηπειρώτικος λαός θα μας το δείξει η κάλπη. Όλες οι συναντήσεις που κάναμε συγκλίνουν στο ότι δεν υπάρχει, ιδίως για την Ήπειρο, άλλη επιλογή. Όχι μόνο διότι είμαστε τελευταίοι στην ανάπτυξη και πρώτοι στην ανεργία, αλλά διότι την περιφερειακότητα την προτάσσει ουσιαστικά και το τρομερό πλαίσιο πλεονεκτημάτων το οποίο διαθέτει η Ήπειρος, με το οποίο δεν έχει ασχοληθεί κανείς. Δεν αναφέρομαι αποκλειστικά μόνο στον Περιφερειάρχη διότι, όπως καταλαβαίνετε, μέχρι τώρα και πριν αλλάξει η πολιτική αντίληψη και η νοοτροπία, όπου σιγά-σιγά όλοι αρχίζουν και αντιλαμβάνονται ότι δεν έχει κανένα νόημα η λογική της στήριξης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να λειτουργεί μόνη της, ακηδεμόνευτα και ανεξάρτητα, όπως ακριβώς ξεκινήσαμε εμείς. Συνεπώς, σε αυτή τη διαδικασία η περιφερειακότητα πιστεύω ότι είναι ένα πλαίσιο το οποίο θα αναδιατάξει το συνολικό σκεπτικό, εφόσον βρεθούμε την 1η Σεπτεμβρίου στη θέση της Περιφέρειας.

Οι βασικές παραδοχές επάνω στις οποίες στηρίχτηκε η διαμόρφωση του προγράμματος, όπως σας είπα, πρώτον είναι η περιφερειακότητα και η έννοια των πολύ μεγάλων έργων. Η έννοια των πολύ μεγάλων έργων προκύπτει από την εξής τεχνοκρατική και χρηματοοικονομική παραδοχή. Η Ήπειρος είναι πάρα-πάρα πολύ συμπαγής και αυτό αποτελεί ένα τεράστιο πλεονέκτημα. Εάν μπορούσε κανείς να τραβήξει μία νοητή γραμμή από τη θάλασσα στο βουνό, θα έβλεπε ότι δεν μας παίρνει επάνω από 20 λεπτά. Αυτό είναι ένα πλεονέκτημα το οποίο με σαφήνεια μπορώ να σας πω ότι δεν το διαθέτουν πάρα πολλοί στην Ευρώπη. Από την άλλη όμως, επειδή υπήρχε πολύ έντονο το στοιχείο του τοπικισμού και έχουν διαμορφωθεί διάφορες κοινωνικές εστίες μέσα στην Ήπειρο, οι οποίες αργότερα, με πολιτική παρέμβαση, όπως ήταν ο Καλλικράτης, ενώθηκαν, ενώ ουσιαστικά ο τοπικισμός δεν έχει απαλειφθεί, από την άλλη όμως η συνένωση είναι απαραίτητη για να ενισχύσει το οικονομικό μοντέλο.

Δράττομαι της ευκαιρίας να πω ότι θέλουμε μία περαιτέρω ένωση και εκεί προκύπτουν τα πολύ μεγάλα έργα της περιφερειακότητας τα οποία ξεπερνούν τα όρια ενός Δήμου. Είναι αδύνατο να δημιουργήσει κανείς αναπτυξιακό μοντέλο εάν προσπαθήσει να διαμορφώσει ανάπτυξη στις 18 διαφορετικές εστίες, όπως είναι οι Δήμοι αυτή τη στιγμή. Κατακερματισμένες οικονομίες σε μία τόσο συμπαγή περιοχή είναι καταστροφικό και έχει τα αποτελέσματα τα οποία βλέπουμε τώρα. Μπορεί όμως ο κατακερματισμός της ανάπτυξης να μην ωφελεί την ανάπτυξη ως ζητούμενο, σαφέστατα όμως ωφελεί τις πελατειακές σχέσεις, διότι ο κατακερματισμός της πολιτικής, ουσιαστικά, επιβάλλει τη σχέση κατευθείαν με τον πελάτη-πολίτη και όχι με τον πολίτη. Αυτό λοιπόν πιστεύουμε ότι θα απαντήσει και σε ένα άλλον καρκίνο, τον οποίο μας αρέσει να τον βαφτίζουμε με ωραία λόγια, την πολιτική της ωραίας πόρτας. Συνεπώς, το πρώτο μεγάλο δεδομένο είναι τα πολύ μεγάλα έργα τα οποία, με τη λογική τους, θα μπορέσουν στο σύνολο να προσφέρουν τα πλεονεκτήματά τους σε όλη την Ήπειρο χωρίς καμία διάκριση.

Το δεύτερο κομμάτι είναι ότι θα υπάρξει απόλυτα διακριτή λειτουργία μεταξύ της Περιφέρειας και των Δήμων. Υπάρχει ένα μοντέλο και αυτό προέκυψε μέσα από τις συνομιλίες και τις ανταλλαγές απόψεων με τους Δημάρχους, το οποίο δυστυχώς ήταν το κακό κομμάτι της συνομιλίας μας, γιατί αφορά την έννοια της παραπολιτικής, ότι η άσκηση εξουσίας σήμερα γίνεται καθαρά με τρόπους εκβιαστικούς, ότι θα μου δώσεις για να πάρω, η συναλλαγή μεταξύ Περιφερειάρχη και Δημάρχου και όταν ο Δήμαρχος δεν υπακούει, τότε τον παρακάμπτουμε και πηγαίνουμε στον Κοινοτάρχη. Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο ασκείται η διακυβέρνηση στην Ήπειρο είναι απλά άρρωστος.

Για να σταματήσει αυτός ο καρκίνος έχουμε ήδη αποφασίσει ότι πρέπει να είναι διακριτοί αυτοί οι ρόλοι. Οπότε και μία από τις βασικές ερωτήσεις τις οποίες αντιμετωπίζουμε είναι, θα είστε ο Περιφερειάρχης της λακκούβας; Θα είμαι ο Περιφερειάρχης των πολιτών. Η δουλειά μου είναι να στηρίζω τους Δημάρχους να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα στους Δήμους τους. Η λακκούβα δεν είναι θέμα Περιφερειάρχη, η λακκούβα είναι θέμα Δημάρχου και η δουλειά μου είναι να τον ενισχύω για να μπορέσει να κάνει εκείνος τη δουλειά του καλύτερα, όπως εκείνος νομίζει.
Μόνο όταν υπάρχει διακριτή σχέση μεταξύ των επιπέδων της Αυτοδιοίκησης θα μπορέσει να γίνει η δουλειά, διότι η πελατειακή σχέση τεχνοκρατικά δημιουργεί κι ένα άλλο ζήτημα, ότι όπου υπάρχει συναρμοδιότητα δεν υπάρχει αρμοδιότητα. Συνεπώς, θα είμαστε κοντά στον πολίτη, θα ακούμε τα προβλήματά του, θα τα μεταφέρουμε στους Δημάρχους, εκείνοι με τη σειρά τους θα μας τα μεταφέρουν στην περίφημη Επιτροπή Παρακολούθησης, που είναι μία από τις προτάσεις που θα βρείτε στο νέο μοντέλο διακυβέρνησης που είναι μία από τις ενότητες, και από εκεί και πέρα θα αποφασίσουμε από κοινού για το μέλλον της Ηπείρου. Η Επιτροπή Παρακολούθησης θα είναι ένα βασικό εργαλείο διαχωρισμού αυτών των εξουσιών. Πρώτον, θα δώσει ώθηση στο να ενισχυθούν οι Δήμαρχοι και, δεύτερον, θα δώσει και τη δυνατότητα στους Δημάρχους, το οποίο θα βοηθήσει πάρα πολύ στην ανάπτυξη, να αντιληφθούν όλοι –και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό– ο ένας ο Δήμαρχος ποιες είναι οι εκκρεμότητες των άλλων.

Πάμε στο τρίτο κομμάτι. Το τρίτο κομμάτι, το οποίο με ενδιαφέρει πάρα-πάρα πολύ, είναι η αλλαγή του σκεπτικού του προϋπολογισμού και ο εξορθολογισμός των οικονομικών. Μία πρώτη ανάγνωση της ομάδας τεκμηρίωσής μας αποδεικνύει ότι και φέτος ο προϋπολογισμός στην Ήπειρο θα τρέξει μείον. Αυτό έρχεται σε άμεση σύγκρουση με το γεγονός ότι ανακοινώνονται έργα για τα οποία, ουσιαστικά, δεν μπορώ και δεν πιστεύω να υπάρχουν τα χρήματα για να πληρωθούν. Αυτό αποδεικνύει περίτρανα αυτό το οποίο εξήγησα με αφορμή το σκάνδαλο του κ. Πέτσιου, που σημαίνει ότι πολύ απλά και πρακτικά φτάσαμε σε αυτό το σημείο και το είδα από μακριά να έρχεται, ότι από την 1η Σεπτεμβρίου, για να μην πω και νωρίτερα, που ανακοινώθηκε η υποψηφιότητα του απερχομένου, ο δημόσιος κορβανάς έχει ταυτιστεί με τις ανάγκες της προεκλογικής εκστρατείας.

Άρα λοιπόν, όπως εξήγησα και στην προηγούμενη συνέντευξη τύπου, θα υπάρξουν πολλά φίλτρα εξορθολογισμού, γιατί πάρα πολύ απλά θα πρέπει να αξιοποιήσουμε πολύ καλύτερα τα λίγα χρήματα τα οποία υπάρχουν, σε συνδυασμό με την ανάγκη να αξιοποιήσουμε την εμπειρία και τις διασυνδέσεις για να μπορέσουμε να προσελκύσουμε χρήματα κατευθείαν ή επενδύσεις. Ο αγώνας θα είναι ένας αγώνας τόλμης, δυναμικής, πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, πιστεύω ότι θα έρθουμε σε σύγκρουση με το κατεστημένο, δεν μας απασχολεί, γιατί πάρα πολύ απλά δεν έχουμε να χάσουμε απολύτως τίποτα, παρά μόνο να κερδίσουμε, προσφέροντας στην Ήπειρο τα χαμένα χρόνια της.

Οι πέντε άξονες που προκύπτουν από αυτές τις παραδοχές, τις οποίες μπορεί να δείτε εάν ανοίξετε στη σελίδα 3, κάτω δεξιά. Ο πρώτος είναι η καταπολέμηση της ανεργίας. Η καταπολέμηση της ανεργίας, πέραν της διαμόρφωσης συγκεκριμένων πλαισίων για να μπορέσεις να υποδεχτείς καταρχήν τη διαδικασία της καταγραφής, είναι μία ολόκληρη αλυσίδα ενεργειών που οδηγούν εκεί. Το ζητούμενο είναι, στα πλαίσια της περιφερειακότητας και της αντίληψης της αλυσίδας αυτής, με προτάσεις η περιφερειακότητα, να μπορέσει αυτή η αλυσίδα να κλειδώσει όσο πιο νωρίς για να αρχίσει να φαίνεται άμεσα στους δείκτες της ανεργίας.

Ο δεύτερος άξονας είναι τουρισμός-πολιτισμός-αθλητισμός. Καταλαβαίνετε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, είτε την πρωτογενή παραγωγή είτε τον τουρίστα είτε τον επενδυτή τον αντιλαμβάνομαι ως επισκέπτη ή καταναλωτή. Συνεπώς, όταν αντιλαμβάνεσαι τον ενδιαφερόμενο έτσι, υπάρχουν δύο ζητήματα στα οποία πρέπει να απαντήσεις, πρώτον, πώς θα τον φέρεις και, δεύτερον, εδώ που θα τον φέρεις τι θα βρει, για να μπορέσεις να ελέγξεις τι θα πει όταν φύγει ή εάν θα ξαναγυρίσει, είναι πολύ απλά τα πράγματα. Εδώ η πρόκληση είναι μεγάλη, η Ήπειρος είναι εσωστρεφής, η κοινωνία είναι εσωστρεφής, το πολιτικό σύστημα εσκεμμένα επένδυσε σε αυτή την εσωστρέφεια, οπότε η προσαρμογή θα πρέπει να είναι άμεση, διότι οι δύο οδικοί άξονες δεν είναι η αρχή και το τέλος της εξωστρέφειας, διότι την Ήπειρο δεν την πιάνεις οδικώς παρά μόνο εάν μιλάμε για Έλληνες.

Άρα, λοιπόν, το ενδιαφέρον της στρατηγικής να αλλάξουμε όλο το σκεπτικό του πώς πιάνεις την Ήπειρο οδηγεί στον τρίτο άξονα, ο οποίος έχει μέσα δύο βασικά στοιχεία, πέραν της ανάπτυξης που είναι αυτονόητο, την ενέργεια και τις υποδομές. Η ενέργεια συνδέεται με το κόστος, το οποίο το έχουμε πάρα πολύ μεγάλη ανάγκη, γιατί η Ήπειρος είναι φτωχή και πρέπει να θερμαινόμαστε με φθηνό κόστος, και πρέπει, επίσης, η ενέργεια να είναι και ένα κίνητρο για την προσέλευση επενδύσεων. Γιατί λέω ενέργεια; Γιατί, όπως καταλαβαίνετε, δεν μπορώ να συζητώ για μείωση φορολογικών συντελεστών, διότι, πολύ απλά, είναι εκτός της αρμοδιότητάς μου. Η ενέργεια, όμως, αποτελεί το 40% της βιομηχανίας και είναι ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μαζί με την ανάγκη του, πολύ απλά, να ζεσταθεί ο κόσμος.

Οι υποδομές δεν θα είναι μέσα στο πλαίσιο της διαμόρφωσης έργων, όπως γίνονται αυτή τη στιγμή που ανακοινώνονται συνεχώς οδικά έργα που κανείς δεν ξέρει πού είναι, κανείς δεν τα βλέπει και κανένας δεν έχει μπει στη διαδικασία να κάνει ένα value for money πλαίσιο στο οποίο να μπορεί να συσχετίσει το κόστος με το παραδοτέο. Οι υποδομές θα έρθουν να υπηρετήσουν τον δεύτερο άξονα. Δεν φτιάχνονται για να φτιαχτούν, ούτε φτιάχνονται για να εξυπηρετηθούν πέντε άνθρωποι, και εάν είναι να φτιαχτούν για να εξυπηρετήσουν πέντε ανθρώπους, αυτό θα αφορά τους Δήμους.

Ο τέταρτος άξονας είναι η πρωτογενής παραγωγή. Εδώ υπάρχει ένα τεράστιο ενδιαφέρον, εδώ μιλάμε για την αντιστροφή της υπάρχουσας στρατηγικής. Υπάρχει μία λογική, η οποία έχει μία επικοινωνιακή έκφραση, η οποία λέγεται «από το χωράφι στο ράφι» και αντιλαμβανόμενος τον παγκόσμιο καταναλωτή, πιστεύω ότι εδώ έχει γίνει ένα τεράστιο εθνικό στρατηγικό λάθος –προσέξτε, δεν αναφέρομαι μόνο σε περιφερειακό, θα φθάσω και σε αυτό– έχουμε την εντύπωση ότι έχοντας την ψευδαίσθηση του ομφαλού της γης, ότι θα επιβάλλουμε εμείς στην παγκόσμια κοινωνία τι ακριβώς πρέπει να παίρνει από εμάς και σε ποιο κόστος. Αυτό το αποφασίζει το «ράφι» και το αποφασίζει ο καταναλωτής, και αυτοί, ουσιαστικά, είναι εκείνοι οι οποίοι επηρεάζουν και τις χρηματαγορές. Οι χρηματαγορές είναι εκείνες οι οποίες καθορίζουν και το κόστος των πρώτων υλών, διότι όσοι από εσάς γνωρίζετε από οικονομικά και πιστεύω ότι μπορούμε να συζητούμε σε αυτή τη βάση, υπάρχει μία αγορά προϊόντων, την οποία δεν μπορεί να την αγνοήσει κανείς, η οποία λέγεται commodities, η οποία, ουσιαστικά, αξιολογεί και το προϊόν και τα παράγωγά του. Και αυτό είναι το οποίο, κατά κάποιον τρόπο, επιβάλλεται από το τι θέλει ο καταναλωτής, δεν είναι αυθαίρετο, πέραν προϊόντων τα οποία επηρεάζονται από τις κλιματολογικές συνθήκες, όπου εκεί ουσιαστικά υπάρχει επιρροή και του κόστους. Συνεπώς, δεν μπορεί κανείς να μιλά για το τι πρωτογενή παραγωγή θέλει, εάν δεν έχει στο μυαλό του το τι ακριβώς θέλει ο καταναλωτής.

Πάμε στο νέο μοντέλο διακυβέρνησης, που σας είπα και πριν, έχει πάρα πολλές δράσεις. Ένα βασικό κομμάτι, το οποίο έχει αποφευχθεί πάρα πολύ από τη νυν Περιφερειακή Αρχή, είναι η εισαγωγή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Εγώ την ηλεκτρονική διακυβέρνηση τη βλέπω σε ένα κομμάτι καταπολέμησης της σπατάλης και σε ένα άλλο κομμάτι τη βλέπω για την ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος. Μέσα στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης θα φύγουμε από τη λογική των απευθείας αναθέσεων και θα πάμε στη λογική των ηλεκτρονικών διαγωνισμών, την οποία πλατφόρμα, ενδεικτικά και συμβολικά, λόγω της τεράστιας αξιοπιστίας που έχει δείξει διαχρονικά στην Ελλάδα η ονομασία, θα την αποκαλέσουμε, εφόσον φυσικά μας το επιτρέψει και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ως domain, e-moma.

Η δεύτερη ηλεκτρονική δράση θα είναι το Epirus booking. Τι είναι αυτό το οποίο θέλουμε; Ένα βασικό πράγμα το οποίο μας έχει απασχολήσει σε συνδυασμό με τον άξονα 2 και 3, και έχει να κάνει με την παραδοχή την οποία εξήγησα, ότι το ζήτημα με την εξωστρέφεια είναι ότι πρέπει να έχεις υπόψη σου τι θα έρθει και πώς θα το υποδεχθείς, είναι ένα διττό πρόβλημα το οποίο είναι η σχέση κότας-αυγού. Σε αυτό το πράγμα λοιπόν, αυτή τη στιγμή, επειδή εγώ προβλέπω ότι η επισκεψιμότητα στην Ήπειρο θα εξελιχθεί άναρχα, διότι, πρώτον, δεν υπάρχει καμία προετοιμασία στη μετάβαση της φιλοσοφίας της εξωστρέφειας, άρα δεν υπάρχει κανένα είδος υποδομής, για αυτό και υπάρχει η ψευδαίσθηση, την οποία παρακολουθώ όταν διαβάζω «βούλιαξαν τα Γιάννενα» και όταν βουλιάζουν τα Γιάννενα μιλάμε για 15 ημέρες το χρόνο και γυρίζουμε τη Δευτέρα και είμαστε όλοι ικανοποιημένοι που βούλιαξαν τα Γιάννενα δύο ημέρες το μήνα. Όταν λέμε να βουλιάξουν τα Γιάννενα, η Άρτα, η Ηγουμενίτσα, ο Αχέροντας, η Πρέβεζα, εννοούμε όσο γίνεται από τις 365 ημέρες περισσότερη επισκεψιμότητα, που εμένα με ενδιαφέρει, ακριβώς λόγω του πόσο συμπαγής είναι η Ήπειρος, να μπορώ να το έχω ή στο βουνό ή στη θάλασσα.

Άρα, λοιπόν, τι πρέπει να κάνω; Πρέπει να αντιμετωπίσω ένα βασικό ζήτημα το οποίο λέγεται «κλίνες». Τι άλλο πρέπει να κάνω; Πρέπει να αξιοποιήσω στη διαδικασία της αξιοποίησης των άυλων ενεργειών, να επενδύσω στον τουρισμό. Το να περιμένω να επενδύσω σε πεντάστερα είναι μία διαδικασία την οποία θα τη δω να ολοκληρώνεται στη δεύτερη τετραετία. Το να βοηθήσω, όμως, τις απομακρυσμένες περιοχές, οι οποίες καταρρέουν, παίρνοντας τις προκλήσεις που δημιούργησε η Airbnb σε περιπτώσεις όπως η Λισαβόνα και η Βαρκελώνη, όπου ουσιαστικά, δυστυχώς, από την άναρχη λειτουργία των Airbnb αυξήθηκαν τα ενοίκια στο Θεό και έτσι χτυπήθηκε ο κοινωνικός ιστός, πάντοτε σε όλα, εάν μαθαίνεις και έχεις τα μάτια σου ανοικτά, μπορείς να μάθεις, να δεις και να προσαρμόσεις τις δικές σου ανάγκες.

Βασικό μας μέλημα, να προλάβουμε να δούμε εάν μπορούμε, σε διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλες, να αλλάξουμε την ουρά του παρόντος προγράμματος, για να μπορέσουμε να επιδοτήσουμε όλα εκείνα τα παραδοσιακά σπίτια που βρίσκονται στα χωριά, τα οποία θέλουν να λειτουργήσουν μέσα από ένα τέτοιο πλαίσιο, και αμέσως να συνδεθούν σε πλατφόρμα, την οποία θα ελέγχει απόλυτα η Περιφέρεια Ηπείρου. Θέλει ένα σχεδιασμό, όσο εύκολο είναι, άλλο τόσο δύσκολο είναι, και όσο δύσκολο είναι, άλλο τόσο εύκολο είναι. Βεβαίως, όπως καταλαβαίνετε, η λειτουργία αυτή θα έχει και ως ένα βασικό στόχο αυτό το πράγμα να έχει και κάποια ανταποδοτικά οφέλη για την Περιφέρεια, διότι και η Περιφέρεια χρειάζεται τους πόρους για να μπορέσει να κάνει την κοινωνική πολιτική που θέλει.

Συζήτησα στη συνάντηση που είχα με τους Προέδρους των Επιμελητηρίων ότι πάρα πολλές από αυτές τις δράσεις, ακριβώς διότι δεν θέλω να εμπλακώ σε διαδικασίες πελατειακές, αλλά και γιατί πάρα πολλά Επιμελητήρια έχουν τις προϋποθέσεις και τα εργαλεία για να ενταχθούν ως πραγματικοί θεματοφύλακες σε αυτή τη διαδικασία, ουσιαστικά θα γίνονται από κοινού με την Περιφέρεια και τη διαχείριση της έγκρισης των προτάσεων θα την έχουν τα ίδια τα Επιμελητήρια. Έτσι, με τον τρόπο αυτό, θα μπορέσω να επανεργοποιήσω ένα άλλο κομμάτι παραγωγής πολιτικής, το οποίο πιστεύω ότι είναι και η αχίλλειος πτέρνα της δημοκρατίας στην Περιφέρεια, τη διαμόρφωση και την επαναλειτουργία των θεσμών, οι οποίοι, όπως καταλαβαίνετε, κατά τα δικά μου δεδομένα, έχουν καταστρατηγηθεί τελείως.

Έκανα αυτή τη συνοπτική παρουσίαση, όπως με ψιλοχλεύασε και ο κ. Μπούρχας σε άρθρο του πριν από ένα μήνα, ότι κράτησε μία ώρα και πέντε λεπτά η συνέντευξη τύπου και μπαίνοντας μέσα μου είπε «Τώρα, θα κάτσουμε κανένα πεντάωρο εδώ;». Όχι, δεν θα καθίσετε πέντε ώρες. Πίσω θεώρησα σωστό να βάλω και κάποιες ερωταπαντήσεις. Κατά κοινή λογική είναι αυτά τα οποία μας ρωτούν. Τις απάντησα. Εγώ θα ήθελα, εάν μου επιτρέπετε, επειδή είναι πολύ σύνθετο το πρόγραμμα και επειδή καταλαβαίνω ότι το δικό μου το όραμα δεν είναι απαραίτητο να είναι αποδεκτό από όλους, εγώ έτσι το αντιλαμβάνομαι το μέλλον στην Ήπειρο, πιστεύω ότι οι Ορίζοντες Ηπείρου μπορούν να το φέρουν σε πέρας. Πιστεύω ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο δύσκολα εάν ξεκινήσουμε να δουλεύουμε σκληρά από την πρώτη ημέρα και θα ήθελα –και θα το δεχόμουν με πάρα πολύ μεγάλη χαρά– εάν μετά την πρώτη μας ομιλία στην Αθήνα, που είναι τη Δευτέρα, προς τους ετεροδημότες στο ΕΒΕΑ, στο οποίο είσαστε όλοι καλεσμένοι και θα χαρώ να σας δω εκεί, θα ήθελα πάρα πολύ να συναντηθούμε κατ’ ιδίαν και να έρθετε με οργανωμένες, προετοιμασμένες τις απαντήσεις σας, για να μπορέσω να δώσω –και on the record και off the record και ό,τι θέλετε– τις απαντήσεις τις οποίες τόσο πολύ θέλω να δώσω, αλλά θέλω να τις δώσω όσο εμπεριστατωμένα γίνεται και εφόσον σας έχει δοθεί ο χρόνος να μελετήσετε το πρόγραμμα. Διότι εάν προχωρήσουμε σε ερωταπαντήσεις, αυτή τη στιγμή, θα μπούμε σε μία διαδικασία δικής μου υπαγόρευσης, ενώ αυτό που με ενδιαφέρει πάρα πολύ είναι οι δικές σας απορίες.

Επίσης, θα προσπαθήσω να κάνω το εξής. Επειδή δεν θέλω να σας βάλω σε ταλαιπωρία, το συνειδητοποίησα τώρα, θα προσπαθήσω να ενημερώσω τους γραφίστες που το έστησαν, εάν μπορούν να μου στείλουν το κείμενο αυτού του πράγματος σε ανοικτό Word, για να μπορείτε να το αξιοποιήσετε. Αυτό μπορεί να πάρει μερικές ώρες, αλλά σας ευχαριστώ πολύ. Θέλω να ξέρετε ότι, επειδή ερωτήθηκα και από συναδέλφους σας και από παράγοντες, εάν θεωρώ τα προγράμματα τόσο απαραίτητα. Ξέρετε πολύ καλά, για να μη γελιόμαστε, έχοντας κάνει δημοσκοπήσεις τόσα χρόνια ως επαγγελματίας του είδους, το 62% των ψηφοφόρων αποφασίζει βάσει προσώπου. Το 33% αποφασίζει βάσει προγράμματος και οι υπόλοιποι, που είναι ρεαλιστές, αποφασίζουν βάσει προσωπικής σχέσης. Εγώ θα μείνω στο ότι προσπαθώντας να αλλάξω τα δεδομένα, προσπαθώ να εισάγω μία διαφορετική νοοτροπία. Προς Θεού, δεν θέλω να παρεξηγηθώ, αυτή είναι η νοοτροπία την οποία αντιλαμβάνομαι εγώ, δεν είναι απαραίτητο ότι πρέπει να την ενστερνιστούν οι Ηπειρώτες. Όμως, δεν θα σεβόμουν τον εαυτό μου, δεν θα σεβόμουν τα δύο χρόνια που έχω μπει δρομολογημένα σε αυτή τη δουλειά, εάν δεν είχα διαμορφώσει ένα πλαίσιο το οποίο μπορούσα να το επεξηγήσω.

Το να μην κατανοεί κανείς το πόσο σύνθετο είναι, ή το να μου πει, ξέρεις, αυτά στην Ήπειρο δεν γίνονται, είναι άλλης τάξης ζήτημα. Υπάρχει ένας καμβάς τον οποίο ή θα τον αποδεχτούμε ή θα τον απορρίψουμε. Ξέρετε, τα πιο ωραία διλήμματα στη ζωή, είναι απλά, αλλά είναι και σκληρά, είναι ναι ή όχι. Δεν έχω μάθει στη ζωή μου σαν άνθρωπος να κινούμαι στο γκρίζο. Έχω μία πρόταση, είναι καθαρή, πιστεύω σε αυτή, πιστεύω ότι βασικό μου μέλημα είναι να μπορέσω να μπω σε μία διακυβέρνηση, μαζί με τους συνεργάτες μου και μαζί με ένα ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο συνεργασιών να αλλάξουμε την Ήπειρο και σε αυτή τη διαδικασία δεν πρόκειται να κάνω πίσω. Για εμένα είναι μονόδρομος. Συνεπώς, σας δίνω αυτό, εξαιρετικά ικανοποιημένος, νιώθω δικαιωμένος, οι πόρτες που έπρεπε να ανοίξουν, να με κάνουν πιο σοφό, άνοιξαν, με υποδέχτηκαν με πάρα πολύ σεβασμό, τους ευχαριστώ όλους πάρα πολύ.

Προσβλέπω, με όλους εκείνους, μία άψογη συνεργασία από την 1η Σεπτεμβρίου και μετά, αλλά από εδώ και πέρα, από σήμερα, ξεκινά το πιο δύσκολο κομμάτι του πώς θα πείσουμε τους Ηπειρώτες ότι το μέλλον είναι η περιφερειακότητα. Οι Ηπειρώτες, είτε απαντώντας επί των συγκεκριμένων προτάσεων είτε αφαιρετικά, όπως συνηθίζουν να μου λένε, δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε, από τελευταίοι, τι χειρότερο μπορεί να γίνει, άντε να πάμε προτελευταίοι. Άρα, δεν έχουμε κανένα λόγο να μη δοκιμάζουμε και σε εσάς. Όπως καταλαβαίνετε, εμένα αυτό δεν μου αρκεί.
Σας ευχαριστώ, η πρώτη μας ομιλία θα είναι τη Δευτέρα, η τελευταία μας ομιλία δεν έχει ανακοινωθεί, έχει κλειδωθεί όπως οι υπόλοιπες τρεις. Θα ανακοινώνονται εν καιρώ. Η πρόθεσή μας είναι, όπως βλέπετε, ενδιαμέσως να πάμε σε όσο γίνεται περισσότερα σημεία της Ηπείρου. Το πρόγραμμά μας, να ξέρετε, κατεγράφη, γιατί πρέπει να υπάρχει ένας μπούσουλας, δεν παύει όμως να είναι δυναμικό. Δηλαδή, γι’ αυτό και σε πολλές περιπτώσεις όπου προσπαθήσαμε να εμπνεύσουμε την περιφερειακότητα και σε επίπεδο νομών, το οποίο να σας πω την αλήθεια, δεν ήθελα να το κάνω, αλλά έπρεπε να το κάνω διότι είναι πολύ δύσκολο να προσπεράσεις το αμιγώς τοπικιστικό στοιχείο το οποίο υπάρχει. Ωραία, δεν το έκανα ανά Δήμους, αλλά το έκανα ανά Νομούς. Και πολλές φορές εκεί έβαλα τη λέξη ενδεικτικά, και προέκυψαν πέντε προτάσεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, προκύπτουν άλλες πέντε μέσα από την περιφερειακότητα, που είναι απαραίτητο να γίνουν για να στηρίξουν τα μεγάλα έργα της περιφερειακότητας.

Επίσης, να ξέρετε, θα είμαι ο Περιφερειάρχης που θα διεκδικήσω από το κεντρικό κράτος. Δεν απορρίπτω ούτε τις νομικές διεκδικήσεις, ακόμα και σε σύνθετα ζητήματα, όπως είναι τα κληροδοτήματα. Δεν με ενδιαφέρει να αναδειχθώ σε Περιφερειάρχης παιδί πολιτικού σωλήνα, με ενδιαφέρει να δουλέψω για την Ήπειρο. Συνεπώς, για εκείνους που τους απασχολεί το τι είδους διακυβέρνηση θα ασκήσω από την 1η Σεπτεμβρίου και μετά, θα σας το πω απλά, εκείνοι που θα σεβαστούν τους Ηπειρώτες, θα έχουν το σεβασμό μας, εκείνοι που δεν θα το κάνουν, θα αντιμετωπίσουν ένα είδος σύγκρουσης το οποίο δεν το έχουν ξαναδεί ποτέ στη ζωή τους, γιατί είναι επάνω από όλα οι Ηπειρώτες. Σε αυτό δεν πρόκειται να ρίξω νερό στο κρασί μου για κανέναν και για τίποτε, για κανέναν Πρωθυπουργό και καμία κυβέρνηση. Συνεπώς, θα είναι μία συναρπαστική τετραετία, θα τη ζήσουμε όλοι μαζί, θα αφήσουμε τις διαφωνίες μας, τις προεκλογικές, στην άκρη την επόμενη ημέρα των εκλογών και όσοι πιστοί προσέλθετε.

Σας ευχαριστώ πολύ. Δεν νομίζω ότι θα κάνουμε άλλη συνέντευξη τύπου πριν το Πάσχα, εύχομαι ό,τι καλύτερο, καλή Σαρακοστή, εύχομαι καλή ξεκούραση με τους δικούς σας, απολαύστε τους, για να μπορέσουμε να τα ξαναπούμε με δυναμισμό μέσα στις ημέρες που έρχονται. Σας ευχαριστώ πολύ και περιμένω να συναντηθώ με όποιον θέλει, όπου θέλει, όσο θέλει, απλά με υπομονή μετά την Αθήνα, γιατί τώρα φεύγω, πάω να δω, οργάνωση, ιστορίες, κακό, με μεγάλη χαρά. Θα ήταν μεγάλη τιμή για εμένα να το μελετήσετε, μεγάλη τιμή. Ευχαριστώ.

Δημοσιογράφος: Θα γίνει κάποια παρουσίαση του προγράμματος ή θα…;
Ριζόπουλος: Όχι, δεν θα γίνει εν είδει εκδήλωσης. Είναι πολύ σωστή η ερώτηση. Εμείς έχουμε ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια, δηλαδή σε αυτά τα δύο χρόνια δεν εμφανιζόμαστε για πρώτη φορά. Εάν καθίσει κανείς και συνθέσει όλα όσα έχουμε πει στα δύο χρόνια, θα δει ότι το μόνο το οποίο κάναμε, τα πήραμε, τα αναδιατάξαμε και τα διαμορφώσαμε ατάκτως ειρημένες προτάσεις σε συγκεκριμένες παραδοχές. Μπορώ να σας πω ότι το αρχικό υλικό ξεκίνησε από 220 σελίδες, δουλέψαμε τρεις εβδομάδες για να φτάσει στις 48 σελίδες, για να μπορέσει από εκεί και πέρα να μπει σε μία τυπωμένη μορφή. Παρουσίαση προγράμματος εν είδει εκδήλωσης δεν θα γίνει, διότι εμείς, με τις διαβουλεύσεις που κάναμε, δώσαμε τον αέρα που έπρεπε, έχουμε ήδη κάνει τέσσερις κεντρικές ομιλίες που παρουσιάσαμε προγραμματικούς άξονες πριν καν ξεκινήσουν οι εκλογές. Οι ομιλίες μας θα είναι ένα σύνθετο κομμάτι προγραμματικών και τελικής ευθείας, αυτό επιλέγουμε και, εν τοιαύτη περιπτώσει, έτσι δουλεύω εγώ.

Καταλαβαίνω ότι η κοινή λογική που επικρατεί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ότι κάνω δύο εκδηλώσεις, κάνω παρουσίαση προγράμματος μαζί με υποψηφίους και κάνω μία τελική ομιλία. Εγώ για να αντιμετωπίσω την έλλειψη της αναγνωρισιμότητας, που είναι το μεγαλύτερο ζήτημα σε μία διεκδίκηση, για αυτό και ξεκίνησα νωρίς, για αυτό και έκανα πολλές εκδηλώσεις μέσα σε αυτή τη διετία και συνεχίζω. Προχθές με κάλεσαν στο Σιστρούνι, όπου με περίμεναν 70 άτομα στη Λάκκα που ήταν από Σιστρούνι και Ρωμανό. Την πρόταση για την ολοκλήρωση του δρόμου ήταν αυτονόητο να τη βάλω, αλλά προέκυψαν και άλλα ζητήματα πηγαίνοντας εκεί, ας πούμε γιατί θεωρούν τους εαυτούς τους αποκλεισμένους από το πρόγραμμα του Αχέροντα, γιατί, εν τοιαύτη περιπτώσει, το δυνατό κομμάτι το πήρε ο Δήμος Σουλίου.

Δηλαδή, η γοητεία του προγράμματος έχει και κάτι άλλο, δεν σταματά μόνο σε αυτό το οποίο σας έχει διανεμηθεί, δηλαδή μπορεί στην πορεία να προκύψει κάτι. Εδώ είναι και η άλλη διαφορά. Θέλω να καταλάβετε ένα πράγμα, είμαι αρκετά ασφαλής σαν άνθρωπος να αναγνωρίζω πότε κάνω λάθος και είμαι αρκετά ασφαλής σαν άνθρωπος όταν κάποιος ξέρει καλύτερα από εμένα να πάω να τον ρωτήσω. Μέχρι παρεξηγήσεως, όλοι με ρωτούν για τη συνάντηση με τον Καρυπίδη και τους λέω ότι για εμένα ο άνθρωπος αυτός έκανε κάτι πολιτικά το οποίο εγώ το θαυμάζω. Μιλάμε για την ανεργία, να το πω διαφορετικά, μου λέει ο άνθρωπος –με όλη την ειρωνεία της φράσης– ότι ο πνεύμονας ανάπτυξης της Δυτικής Μακεδονίας ήταν η ΔΕΗ. Τραγική ειρωνεία η φράση, η ΔΕΗ κατακερματίζεται, απομακρύνεται από το λιγνίτη, πρέπει να πάει στις ανανεώσιμες, τα επιμέρους κομμάτια πωλούνται. Η δομή της Περιφέρειας, όπως καταλαβαίνετε, ήταν απολύτως προσαρμοσμένη στο λιγνίτη, προσαρμοσμένη στη ΔΕΗ. Είναι, ας πούμε, αντί για αυτά τα πενιχρά αποτελέσματα που θα έχουν τα αποτελέσματα των πετρελαίων εδώ, εάν είχαμε, ας πούμε, οικόπεδα φυσικού αερίου, όπως στην Κύπρο, εάν έρχονταν τώρα, αναγκαστικά δεν θα έπρεπε να αλλάξει η μορφή λειτουργίας της Περιφέρειας; Θα έπρεπε να προσαρμοστείς σε αυτόν που σου φέρνει τα λεφτά. Εδώ έγινε το αντίθετο.

Άρα λοιπόν υπάρχει, πέραν της κρίσης, που ουσιαστικά δεν έχουν αντικατασταθεί βασικός κορμός του δημοσίου υπαλληλικού προσωπικού, το προσωπικό αυτό είναι παλιό και δεν μπορεί να προσαρμοσθεί στα δεδομένα της ανάγκης της Δυτικής Μακεδονίας να βρει περιφερειακό προϊόν αλλού. Έρχεται ο άνθρωπος και λέει ότι εγώ θα κινηθώ έτσι. Για να κινηθώ έτσι, πρέπει να προσλάβω καινούριους επιστήμονες, δεν μπορώ να τους πάρω μέσω ΑΣΕΠ, μπορώ να τους πάρω μέσω ΟΑΕΔ. Για πόσα χρόνια; Για τρία χρόνια. Τι επιστήμονες θα είναι αυτοί; Είναι αποκλειστικά επιστήμονες εστιασμένοι σε αυτό το οποίο εκείνος αντιλαμβάνεται ως νέο προϊόν.

Αυτό εγώ πήγα να το δω, πήγα να το ζητήσω, πήγα να μάθω, τι έκανες, ρε μεγάλε; Δηλαδή, έτσι θα λειτουργώ. Δηλαδή ακούς κάτι, μπορεί εκείνη τη στιγμή να μην έχει νόημα, όταν πηγαίνεις και το ακούς δεύτερη και τρίτη φορά σού λέει κάτι, δεν μπορείς να το αγνοείς, δεν μπορείς να είσαι αλαζονικός στην παραγωγή της πολιτικής, πρέπει να ακούς. Με ρωτούν, ας πούμε, με ποιους θα συνεργαστώ. Χθες το βράδυ ήμουν στο κανάλι σας και εξηγούσα το εξής, πώς θα συνεργαστώ, εγώ δεν περιμένω την απλή αναλογική να μου πει πώς θα συνεργαστώ. Δεν είναι δυνατόν να θέλουμε να καταπολεμήσουμε την ανεργία, επικεφαλής της μίας παράταξης να είναι ένας άνθρωπος που δουλεύει στον ΟΑΕΔ και να μη συνεργαστείς μαζί του. Δεν είναι δυνατόν να θέλεις να παράξεις αναπτυξιακό μοντέλο, να θέλεις να βοηθήσεις θεσμικά τα Επιμελητήρια να κινηθεί το ΠΕΠ μέσα από εκεί, να είναι επικεφαλής της παράταξης άνθρωπος ο οποίος είναι κατά βάση επιμελητηριακός και να μη συνεργαστείς μαζί του. Δηλαδή το ζήτημα είναι ποιος θα έχει το πρόσταγμα και ποιος θα διαμορφώσει το τελικό πλαίσιο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση εκεί είναι που θέλω να εστιάσω. Ο Ριζόπουλος είναι αυτός που είναι.

Το εύκολο ερώτημα είναι το εξής, Ριζόπουλος ή Καχριμάνης, νέο ή παλιό; Ωραία, ας φύγουμε από αυτό. Αυτό είναι το ερώτημα, ok, ας φύγουμε όμως από αυτό. Εγώ θέτω άλλο ερώτημα, περιφερειακότητα ή τι άλλο; Εγώ δεν έχω ακούσει αυτή τη στιγμή ακόμα το άλλο. Εάν δείτε, μη γελιόμαστε, εγώ είμαι σίγουρος ότι στους πέντε άξονες πιστεύω ότι είμαστε όλοι στο ίδιο. Άρα, λοιπόν, το ζήτημα δεν είναι οι άξονες, αυτό σημαίνει ότι κατά μία βάση συμφωνούμε. Τι διαφέρει; Ο βαθμός αλαζονείας του καθενός που θέλει να εκλεγεί. Σεβαστό και αυτό, θέλεις να εκλεγείς. Το ερώτημα είναι μέσα σε ποιο πλαίσιο για να ικανοποιεί τι; Εκεί βγαίνω εγώ και λέω, ωραία, φέρτε τους άξονες, περιφερειακότητα, τέλος.

Μου λένε, ας πούμε, για το πρόγραμμα «Πίνδος». Να σας πω ένα παράδειγμα χαρακτηριστικό. Αυτή τη στιγμή δεν έχει κανένας κανένα λόγο να επισκεφθεί την Ήπειρο, δεν εννοώ για τις 20 ημέρες. Δεν έχει κανένα λόγο. Έρχεται γιατί έχει συγγενείς ή γιατί είναι φθηνός προορισμός ή γιατί κατάγεται από κάπου. Μέσος όρος διαμονής ένα βράδυ, ενάμισι, δύο. Τώρα που δεν υπάρχουν και συνέδρια, δεν γίνονται ούτε συνέδρια. Έρχομαι, λοιπόν, εγώ και λέω, ρε παιδιά, εδώ υπάρχουν αναξιοποίητα κομμάτια. Τώρα, δεν φταίω εγώ που αντιλαμβάνομαι πώς λειτουργούν οι Άλπεις. Τι να κάνουμε, το ξέρω. Ξέρω ότι όταν πας στις Άλπεις δεν λες ούτε ιταλικές, ούτε αυστριακές, ούτε γαλλικές, ούτε ελβετικές, λες Άλπεις. Εάν δε πας μέσα στις Άλπεις, θα δείτε ότι τα δρομάκια στα οποία κυκλοφορούν τα πανάκριβα 4x4 δεν είναι αυτοκινητόδρομοι. Μην κοιτάτε που εμείς έχουμε φάει τα δρομάκια στη μάπα και διψάμε να δούμε αυτοκινητόδρομο. Δεν λειτουργεί έτσι η Δύση και ο τουρίστας που ψάχνεις, θέλει ένα πράγμα, θέλει κιγκλίδωμα, θέλει διαγράμμιση, θέλει άσφαλτο στρωμένη. Δεν θέλει να φεύγει με 200, θέλει να απολαμβάνει την περιήγηση.

Και ρωτώ, λοιπόν, εγώ, πώς θα τα φτιάξω; Βέβαια, όταν μία απευθείας ανάθεση στοιχίζει δέκα φορές αυτό που πρέπει, έρχομαι και λέω, ελάτε, κομμένα αυτά, e-moma. E-moma τι θα πει; Μάλιστα. Θα βοηθήσω, επίσης, και όλους εκείνους τους επαγγελματίες οι οποίοι αυτή τη στιγμή δεν έχουν δουλειά, γιατί δουλεύουν δέκα, οι άλλοι με τα μηχανήματα κάθονται. Θέλεις να πάρεις 2 χιλιόμετρα δρόμο; Μπες μέσα και χτύπα το, δεν θέλω να έχω εγώ σχέση. Θέλω να αγοράσω άσφαλτο; Μπες μέσα και χτύπα το. Έτσι βοηθώ την ανεργία, στρώνω δρόμο, βοηθώ το τουριστικό προϊόν.

Για αυτό σας είπα ότι η αλυσίδα είναι σύνθετη, απλά να μπορείς να τη δεις. Πόσο θα τη δουν οι ψηφοφόροι στο σύνολό της; Δεν το ξέρω, γιατί είναι άδικο να ζητάμε και κάτι τέτοιο, διότι εμένα μου πήρε τόσο καιρό να το φτιάξω, και με τις όποιες εμπειρίες και γνώσεις έχω. Άρα, λοιπόν, η δουλειά μας είναι να μπορούμε αυτό το πράγμα να το κάνουμε φραγκοδίφραγκα σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Το πρόγραμμα «Πίνδος», ας πούμε, είναι ένα πρόγραμμα ΣΔΙΤ, είναι υπηρεσιών, δεν είναι δρόμος, μπαίνεις από την Άρτα και βγαίνεις στην Κόνιτσα. Μπράβο. Εάν βγεις στην Κόνιτσα και την κάνεις προορισμό, δεν πρέπει να σε απασχολήσει η άρση από την απομόνωση; Μάλιστα. Δεν πρέπει να σε απασχολήσει σε επίπεδο υποδομής πώς θα συνδεθεί εκεί που είναι απομονωμένη; Μάλιστα. Δεν πρέπει να σε απασχολήσει πώς θα συνδεθεί η Εγνατία με τα Ζαγόρια; Δεν πρέπει να σε απασχολήσει εάν μετά από τα Ζαγόρια μπορείς να φτάσεις στην Κόνιτσα; Εκεί η υποδομή υπηρετεί το μεγαλύτερο σκοπό, τον προορισμό. Δεν φτιάχνεις δρόμο από το πουθενά, που δεν ξέρεις τι είναι και γιατί, και γιατί χρεώθηκε όσο χρεώθηκε. Αυτό θα πει ότι οι υποδομές υπηρετούν τη στρατηγική. Οι υποδομές δεν είναι η στρατηγική.