Η Ημέρα Μνήμης ταυτίζεται με δύο ιστορικά γεγονότα. Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1932, οι πρώτοι κάτοικοι της Ανατολής, οι ξεριζωμένοι από διάφορες γωνιές του Πόντου και της Μικράς Ασίας, θεμελίωσαν το παλιό πέτρινο σχολείο κι έδωσαν το όνομα «Ανατολή» στη νέα τους κοινότητα, για να τους θυμίζει τη γενέθλια γη που άφησαν πίσω τους.
«Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι οι πρόσφυγες στις νέες τους κοινότητες πριν ακόμη στήσουν τα σπίτια τους, θεμελίωναν σχολεία κι εκκλησιές. Κι αυτό μας λέει πολλά για τον ποντιακό πολιτισμό και τις αξίες του που οφείλουν να διατηρήσουν ως πρότυπο οι νέες γενιές», όπως είπε στην ομιλία του ο Δήμαρχος Ιωαννίνων, Θωμάς Μπέγκας.
Είναι η ίδια μέρα, 14 του Σεπτέμβρη που ταυτίζεται με την πυρπόληση της Σμύρνης, δέκα χρόνια νωρίτερα, το 1922. Ημερομηνία που καθιερώθηκε με απόφαση του Ελληνικού Κοινοβουλίου το 1998 ως Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Στη σημερινή εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Ανατολής, εκτός από το Δήμαρχο Ιωαννίνων, χαιρετισμό απηύθυναν εκ μέλους της Αλελφότητας Ποντίων και Μικρασιατών ο κ. Γιάννης Ευθυμιάδης και εκ μέρους της αδελφότητας Ραφτανιτών η κ. Μαίρη Γιώτη. Είχε ενδιαφέρον η έρευνα από το ιστορικό αρχείο της Κοινότητας την οποία παρουσίασε η κ. Σιμέλα Μωυσιάδου, μέλος του Δ.Σ. της Δημοτικής Κοινότητας Ανατολής και η οποία αναφέρονταν σε αποφάσεις που έλαβε το Συμβούλιο των πρώτων κατοίκων της Ανατολής για την οργάνωση της καθημερινότητας του χωριού τους.

Μια ιστορία διωγμού αλλά και δύναμης
«Η ιστορία της Ανατολής, της Μπάφρας, της Νεοκαισαρείας, είναι η ιστορία του ελληνισμού του Πόντου, της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης. Η ιστορία της προσφυγιάς και του διωγμού από τις πατρογονικές εστίες αλλά και της θέλησης και του αγώνα να στεριώσουν οι ξεριζωμένοι στα νέα χώματα», όπως σημείωσε στην ομιλία του ο Δήμαρχος, κάνοντας αναφορά στα ιστορικά γεγονότα της γενοκτονίας των ελλήνων του Πόντου και της ίδρυσης της Κοινότητας Ανατολής.
Ο κ. Μπέγκας τόνισε πως οι Ημέρες Μνήμης, «μας υπενθυμίζουν από πού ερχόμαστε. Ποιοι είμαστε», κάτι που το έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη σε εποχές αντίξοες σαν κι αυτές που ζούμε. «Εποχές που νιώθουμε αβεβαιότητα, φόβο για το μέλλον, έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη από τη διδαχή της ιστορίας μας. Από το παράδειγμα εκείνων των πρώτων κατοίκων της Ανατολής που έζησαν την απόλυτη καταστροφή, έχασαν ανθρώπους, περιουσίες, ζωή. Κι είχαν τη δύναμη και την αντοχή να χτίσουν εδώ μια νέα ζωή και να αγωνιστούν για το μέλλον.
Το πείσμα, η δύναμη, η θέληση, το κουράγιο να μην το βάζεις κάτω, να ξεκινάς από την αρχή, όσες δυσκολίες κι αν συναντάς, ας είναι το παράδειγμα για όλους εμάς. Για την προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε κι εμείς σήμερα για να ξεπεράσουμε τη δύσκολη κατάσταση που ζει η χώρα μας», κατέληξε ο Δήμαρχος Ιωαννίνων.